Wandelnet-webinar ‘Stikstof, natuur en recreatie: Wat betekent de uitspraak in Katwijk voor de Praktijk?’ goed bezocht
Op 29 september organiseerde Wandelnet, als onderdeel van het concept Wandelnet-webinars, de webinar ‘Stikstof, natuur en recreatie: Wat betekent de uitspraak in Katwijk voor de praktijk?’. Aan de hand van enkele inspirerende sprekers is ingegaan op de (juridische) context van de stikstofcrisis en is gesproken over onverwachte mogelijkheden voor extra recreatieruimte die een juridische uitspraak creëert.
Wandelaars in de duinen ten zuiden van Katwijk aan Zee © Ad Snelderwaard
De stikstofcrisis: wat is nu het probleem?
“In Nederland kleuren we paars” vertelt Anne de Vries, jurist bij Natuur & Milieu. “We zijn een van de meest stikstof belaste gebieden in Europa.” Anne geeft aan dat de Nederlandse natuur al zwaar overbelast is door stikstof, dus zelfs een klein beetje extra uitstoot heeft al een significant effect. Aangegeven wordt dat het probleem is dat we in Nederland vooral bezig zijn met het opstellen van juridische regels, maar dat het daadwerkelijke probleem onvoldoende wordt aangepakt. Een goed voorbeeld hiervan zijn de regels omtrent het salderen, waarbij bijvoorbeeld een lege stal of een stal die er nooit heeft gestaan wel kan worden gebruikt om extra stikstofruimte te creëren.
Uitspraak bestemmingsplan Valkenhorst (gemeente Katwijk)
In december 2024 heeft de Raad van State een uitspraak gedaan over het bestemmingsplan rondom de nieuw te bouwen woonwijk Valkenhorst. Deze woonwijk komt dichtbij een Natura 2000-gebied te liggen, waardoor het essentieel is dat goed onderbouwd wordt of er voldoende stikstofruimte beschikbaar is. Deze onderbouwing is hier als voldoende beoordeeld, wel geeft de Raad van State aan dat er extra recreatieruimte moeten komen om de druk op het Natura-2000 gebied in de hand te houden. De uitspraak laat zien dat dus niet enkel stikstof, maar ook andere ontwikkelingen effect hebben op de natuur.
De invloed van de uitspraak in de gemeente Ede
De gemeente Ede is gedeeltelijk vergelijkbaar met de gemeente Katwijk. Zo kent Ede (ook) een forse woningbouwopgave en is er een Natura 2000-gebied (de Veluwe) dat 2/3 van de gemeente beslaat. Saskia de Heij, beleidsadviseur recreatie en toerisme bij de gemeente Ede vertelt hierover tijdens de webinar.
Op dit moment komt 85% van de bezoekers van de Veluwe uit de eigen omgeving. Dit houdt in dat wanneer er meer woningen worden gebouwd, er ook meer potentiële recreatieve bezoekers bijkomen. Om hiermee om te gaan, en de druk op de natuur niet te groot te laten worden, gaat de gemeente zich ervoor inzetten om een groot deel van de 80.000 inwoners van Ede-stad te laten recreëren in parken in en om de stad. Hiervoor wordt onder meer ingezet op het vergroten en verbeteren van het aanbod groen.
Saskia geeft aan dat de uitspraak in Katwijk de mogelijkheden om dit te uit te voeren positief heeft beïnvloed. Nu er met de uitspraak duidelijk is gemaakt dat er, zeker in gemeenten rondom Natura 2000-gebieden, extra recreatieruimte moet komen als onderdeel van woningbouwontwikkelingen, is er ook meer geld en aandacht gekomen om dit te realiseren. Vanzelfsprekend biedt dit betere mogelijkheden om het areaal recreatieruimte te vergroten en dit als kwalitatief hoogwaardige omgeving in te richten. Wel bestaat over de kwaliteit nog discussie, onder meer vanwege het ontbreken van duidelijke normen en de nog niet ingerichte monitoring van de daadwerkelijke effecten.
Wat betekent deze uitspraak voor de toekomst?
Frank Hart, coördinator belangenbehartiging bij Wandelnet, vertelt wat de uitspraak in Katwijk en de realiteit in Ede voor een effecten kunnen hebben in de toekomst. Met deze uitspraak in Katwijk wordt het bijvoorbeeld belangrijker om te kijken naar wandelen in agrarische cultuurlandschappen (i.e. boerenlandspaden of de terreinen van waterschappen). Wandelnet ziet daarnaast het belang van gelijk opgaan met groenontwikkeling, mits dit groen fijn is om langs te wandelen en een infrastructuur biedt om langdurig te gebruiken. Daarnaast betekent de uitspraak vanzelfsprekend iets in het kader van een gezonde leefomgeving en sociale cohesie. Kortom, de uitspraak geeft aan dat er ook ruimte voor lopen en wandelen moet worden geboden.
Ontwikkelingen aanleiding tot samenwerking
Tijdens de discussie van het webinar werd duidelijk dat er vele partijen met verschillende achtergronden bestaan met goede ideeën om tot meer recreatieruimte te komen. In algemene zin kon hierbij geconcludeerd dat het vooral belangrijk is de samenwerking op te zoeken en kennis te delen over ontwikkelingen die al lopen. In dit kader kan bijvoorbeeld worden gedacht aan de Handreiking Overgangsgebieden of de Handreiking Groen in en om de Stad.
Afsluiting
Cas van Hardeveld, Public Affairs medewerker bij Wandelnet en presentator van dit webinar, vat samen dat de effecten van de uitspraak in Katwijk positieve gevolgen kunnen hebben voor de wandelrecreatieruimte in Nederland. Een belangrijk inzicht, juist omdat het aantoont dat bepaalde regelgeving die de natuur beschermt op andere vlakken weer kansen biedt.
Op 8 december 2025 vindt het volgende Wandelnet-webinar plaats. Het onderwerp hiervan is de 3-30-300 regel, en de wijze waarop wandelen hierbij ook een plek kan krijgen/rol kan spelen.
