Staatsbosbeheer in Groningen: werken aan droge voeten én natuurherstel
In 2025 geven we je maandelijks een kijkje achter de schermen bij Staatsbosbeheer, de grootste grondbezitter van Nederland. Via gesprekken met medewerkers of andere betrokkenen ontdekken we hoe zij wandelmogelijkheden creëren en welke uitdagingen daarbij komen kijken. Deze maand spreken we Marieke de Boer, senior boswachter publiek in het Westerkwartier in Groningen, over de wandelroute De Drie Polders en het natuurherstel in dat gebied.

Marieke de Boer op een ander moment in het terrein © Staatsbosbeheer
Marieke kan helaas de wandeling niet samen met mij lopen, omdat ze de voorste kruisband van haar knie heeft afgescheurd en in afwachting is van een operatie. Daarom loop ik deze wandeling van 3,5 km eerst zelf, voorafgaand aan het gesprek op het uitvoeringskantoor van Staatsbosbeheer in Opende. In het gebied kwam ik al informatieborden tegen, maar het verhaal van Marieke (en deels van Boswachter ecologie, Dirk Dijkshoorn) geeft me nog meer inzicht in de achtergronden.
Waterberging
Bij het begin van de wandeling, op de parkeerplaats langs de parallelweg van de snelweg A7 in de buurt van Leek, is al meteen op een bord te lezen dat het gebied in 2021 is ingericht als noodwaterberging voor de omgeving. In tijden van hevige regenval kan het gebied onder water gezet worden om te zorgen dat de mensen in de omgeving droge voeten houden. Dit in het kader van het programma 'Droge Voeten 2050'. Bij de inrichting is een gemaal gebouwd voor de waterhuishouding, waar je meer over kunt lezen op een paar uitgebreide informatieborden aan het gemaal.
De toegang tot de wandelroute De Drie Polders © Marleen Lekkerkerk
Geschiedenis
Voor de herinrichting was het gebied al grotendeels in eigendom van Staatsbosbeheer, maar toen zag het eruit als een gebied met graslanden die aan boeren verpacht werden om er te maaien of vee te laten lopen. In vroeger tijden was het gebied in gebruik als gemeenschappelijke weidegrond voor boeren uit de omgeving. Daar komt ook de naam 'Mienscheer' vandaan, de naam van de parallelweg. De historische vereniging van het Zuidelijk Westerkwartier is vanwege de geschiedenis ook betrokken geweest bij de herinrichting. De wandelroute is ingericht op basis van het eeuwenoude landschapspatroon, met rechte hoeken dus, en leidt je met vele bruggetjes en klaphekjes over de sloten.
Rechte sloot met brede oeverzones © Marleen Lekkerkerk
Afronding Natuur Netwerk Nederland
Maar niet alleen de waterberging was aanleiding voor de nieuwe inrichting, op deze plaats kon hiermee ook een ontbrekende schakel in het Natuur Netwerk Nederland worden gerealiseerd. Het hele gebied is natuurvriendelijk ingericht met flauwe, brede oevers waar vele plantensoorten zich thuis voelen. Daarnaast wordt de waterstand in het gebied gefaseerd (in stapjes) verhoogd, zodat het hele gebied geleidelijk natter gaat worden en het nog meer kansen biedt aan zeldzame planten en vogels.
Nu al vele planten en dieren
Als ik het gebied in loop, buitelt er een kievit om me heen die blijkbaar ergens jongen heeft lopen en die wil bewaken. Verderop zie ik een veldleeuwerik en hoor ik in de verte een wulp die zijn jodelende geluid laat horen. De graslanden zien geel en roze van de bloeiende boter- en pinksterbloemen. In de oevers en de sloten zijn vele plantensoorten te zien. Watermunt bedekt hier en daar grote oppervlakken van het water en waterviolier steekt de lichtroze bloemen boven het water uit. Aan de oever zijn ook de grote bladeren van de waterzuring te zien. Volgens ecoloog Dirk is het gebied ook van belang voor de graspieper en de vissoort de grote modderkruiper. Daarnaast zijn er echte koekoeksbloemen te zien en ook margrieten zijn al waargenomen. Later in het jaar bloeien er volop grote kattenstaarten wat een kleurig paars effect geeft. Als het gebied natter wordt, worden er ook grote ratelaars verwacht en misschien wel orchideeën.
Uitkijktoren
Na iets meer dan de helft van de wandelroute kom ik bij de uitkijktoren, van waar je een mooi uitzicht hebt over vooral het noordoosten van het gebied. Dan zie je hoe het gebied is opgebouwd uit smalle percelen met daartussen sloten en petgaten die zijn ontstaan door turfwinning. In de petgaten groeit bijvoorbeeld krabbenscheer, een waterplant met zwaardvormige bladeren, een plant die belangrijk is voor de libellensoort de groene glazenmaker.
Uitzicht vanaf de uitkijktoren © Marleen Lekkerkerk
Na de uitkijktoren loop je een stukje door het broekbos, een nat bos met veel elzen. Er zijn ook nieuwe boompjes geplant om straks als buffer te dienen voor de snelweg. De plassen die in het gebied liggen zijn ontstaan door zandwinning voor de aanleg van de weg. Het laatste stuk van de route loopt over de kade terug naar de parkeerplaats.
Elzenbroekbos met waterplas © Marleen Lekkerkerk
Bewaar de rust
De route ligt alleen in het zuidelijk deel van het gebied om te zorgen dat het noordelijk deel rustig blijft voor de natuur. Door middel van de wandelroute en de uitkijktoren is het gebied toch voldoende beleefbaar voor mensen. Marieke wil tot slot nog wel iedereen oproepen om op de route te blijven om de vogels niet te verstoren en de planten niet te vertrappen. De route is goed herkenbaar aangegeven met oranje markeringen en netjes gemaaid. Ga zelf dit gebied ontdekken! Je vindt de informatie via onderstaande link.
Bekijk wandelroute De Drie Polders
Doezumermieden
Als toegift loop ik direct vanaf het kantoor nog even het achtergelegen gebied in, de Doezumermieden. Hier loop je ook via een gemaaid pad langs de bloemrijke graslanden die momenteel geel zien van de scherpe boterbloemen. Verder kun je hier vlak langs de petgaten lopen, zodat je de krabbenscheer hier wel van dichtbij kunt zien. Deze route, het Zandenpad, is ook aangegeven met oranje markeringen en 5 km lang. Je kunt ook het boswachterspad Doezumerstruun lopen van ruim 9 km die aangegeven is met paarse markeringen. Als startpunt is vermeld de Theetuin Blotevoetenhof in Opende, maar deze is momenteel gesloten. Je kunt wel van de parkeerplaats gebruik maken. Het Blotevoetenpad van 1,6 of 3,4 km is ook het hele jaar vrij toegankelijk.
Krabbenscheer © Saxifraga - Peter Meininger