Staatsbosbeheer staat voor ruimte voor natuur én recreant
In 2025 geven we je maandelijks een kijkje achter de schermen bij Staatsbosbeheer, de grootste terreinbeheerder van Nederland. Via gesprekken met medewerkers of andere betrokkenen ontdekken we hoe zij wandelmogelijkheden creëren en welke uitdagingen daarbij komen kijken. Deze maand spreekt redacteur Ernst met Gert Wit, Adviseur Recreatie en Natuurbeleving bij Staatsbosbeheer, over het samengaan van natuurbeheer en recreatie.
Gert Wit voor het kantoor van Staatsbosbeheer in Ugchelen © Ernst Koningsveld
“De recreant is van harte welkom op de terreinen van Staatsbosbeheer. Maar we moeten het wel fijn houden met elkaar. Daarmee bedoel ik: de natuur respecteren en zijn ruimte laten. Dat is kort samengevat de instelling van Staatsbosbeheer. Natuurbehoud en -bescherming staan zeker op de eerste plaats, maar zonder recreanten die van de natuur genieten, lukt dat niet." Aldus Gert Wit die uitlegt wat daar allemaal bij komt kijken.
Recreatiezonering
Dat ingewikkelde woord omvat een complex geheel van beleid en activiteiten. “Staatsbosbeheer heeft de zorg voor 271.000 hectare aan natuurgebieden in Nederland. Op de Veluwe beheren we bijna 19.000 hectare. Het Kootwijkerzand en omgeving op de Veluwe is één van de grootste aaneengesloten gebieden op land. Daarnaast heeft Staatsbosbeheer waterrijke gebieden, zoals de Biesbosch. Binnen de wettelijke taak ‘natuurbescherming’ zoeken we hoe we de Nederlanders van de natuur kunnen laten genieten, zonder afbreuk te doen aan die doelstelling. En dat moet dan binnen de financiële en organisatorische kaders. De politiek heeft de financiering van natuur best wel op zijn kop gezet de afgelopen 15 jaar. Het natuurbeleid is van landelijk naar de provincies overgeheveld, inclusief de financiering ervan. Het is een flinke uitdaging geworden om de basisvoorzieningen voor recreatie in de benen te houden met het beschikbare budget.
Informatiepaneel natuurbescherming op het Kootwijkerzand © Staatsbosbeheer
Soorten recreanten
In het zogenoemde ‘basis gebruik’ zijn dat vooral wandelaars en fietsers. In beide groepen kom je de rustzoekers en de, laten we maar zeggen, gezelschapsmensen tegen. De laatste categorie komt voor horeca en voorzieningen en blijft binnen een beperkte afstand daarvan. De rustzoekers gaan dieper de natuur in. Nieuwere categorieën zijn bijvoorbeeld mountainbikers. Die categorieën moet je elk hun ruimte geven. En ondertussen nog steeds die gevoelige natuur beschermen. Soms betekent dit dat we ook gebieden die al in gebruik zijn voor recreatie juist minder toegankelijk willen maken. Dat doen we dan door recreanten alternatieven aan te bieden. Deze alternatieven moeten ook buiten de natuurgebieden gezocht worden, bijvoorbeeld in agrarisch gebied.
Mountainbikepad © Merlijn-Spenkelink (Merlijn S. Fotografie)
Soorten recreatiezones
We onderscheiden vier zones: In de meest groene zone “D” staat de natuur voorop. Die stukken zijn niet toegankelijk, hooguit voor door Staatsbosbeheer georganiseerde excursies, wat daar incidenteel mogelijk kan zijn. Zone C is natuur waar routes wel toegankelijk zijn, maar verder weinig recreatievoorzieningen zijn. Zone A is sterk op recreatie gericht, met goede parkeervoorzieningen, horeca, startpunten van routes e.d. Die zoneringsmethode is begonnen in Brabant, maar inmiddels gemeengoed in het grootste deel van het land. Hier in Gelderland heeft de Provincie enkele jaren geleden een zoneringsplan vastgesteld die op de methode van Staatsbosbeheer is gebaseerd. Aanleiding is de Natura2000 status van de Veluwe waarvoor zeven broedvogels als gidssoort (een plant- of diersoort die je vaak ziet in een bepaald soort natuurgebied en die helpt om dat gebied te typeren, red.) zijn gekozen die extra moeten worden beschermd. Dat betekent soms dat gebieden tenminste in het broedseizoen afgesloten zijn, zoals in het Kootwijkerzand. De zonering op de Veluwe is opgesteld in nauwe samenwerking tussen provincie, Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, Het Geldersch Landschap & Kasteelen, Defensie, gemeenten, particuliere gebiedseigenaren en natuurlijk bewoners en recreanten.
Autumn Desert Trail © Albert Henckel (Staatsbosbeheer)
De adviseurs Recreatie en Natuurbeleving
Gert Wit werkt op het hoofdkantoor van Staatsbosbeheer in Amersfoort met drie collega's. Zij staan hun collega's in de provinciale eenheden bij. Er zijn steeds weer nieuwe onderwerpen. Een voorbeeld zijn de commerciële honden uitlaatservices. Als die steevast op een kleine oppervlakte hun business uitoefenen, willen we dat reguleren. Dat gebeurt in de vorm van een overeenkomst en een financiële vergoeding. We proberen met elkaar het ongebreidelde gebruik van de schaarse ruimte en tijd beheersbaar te houden. En zoals in de eerste zin van deze blog staat: de recreant is van harte welkom. Zonder draagvlak van de recreërende Nederlander is natuurbescherming niet mogelijk.
